Tabor trakcyjny

Lokomotywa parowa serii Px48

Parowozy Px48 powstały na podstawie przedwojennej dokumentacji technicznej parowozu typu Wilno (seria Wp29/Px29) produkowanego przez Warszawską Spółkę Akcyjną Budowy Parowozów. Dokumentacja techniczna lokomotywy została zatwierdzona w 1948 roku, a produkcja ruszyła w 1950 roku w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce S.A. w Chrzanowie. Jest to lokomotywa czteroosiowa, dwucylindrowa w układzie bliźniaczym, napędzana parą przegrzaną, przeznaczona do poruszania się po torze o rozstawie 750 mm. Maksymalne ciśnienie robocze pary w kotle wynosi 13 atmosfer, a moc znamionowa silnika parowego to 180 KM. Zapasy węgla i wody w tendrze wynoszą odpowiednio 4 t i 6 m³, co umożliwia prowadzenie składu o masie 300 t na odcinku 65 km bez potrzeby uzupełniania paliwa.

W latach 1950-1955 wyprodukowano łącznie 118 parowozów tej serii, spośród których większość trafiła do Polskich Kolei Państwowych, pozostałe zaś do przemysłu. 17 lokomotyw przystosowanych zostało do pracy na torze o rozstawie 1000 mm. Ponadto wyprodukowano łącznie kilkadziesiąt parowozów pokrewnej konstrukcji przeznaczonych na eksport do Chin, Rumunii, Albanii i Jugosławii. Do dziś w Polsce zachowało się aż 38 lokomotyw tej serii, w tym dwie stacjonujące w Środzie Wielkopolskiej.

Pierwsza z nich to pochodzący z 1951 roku parowóz o numerze 1756. W Środzie stacjonuje od 1981 roku i pozostawał w czynnej służbie do 2014 roku. Po trwającej niemal trzy lata naprawie głównej, obejmującej rewizję wewnętrzną kotła oraz pełną regenerację układu napędowego oraz biegowego, parowóz powrócił do czynnej służby pod koniec lata 2017 roku. Swój pierwszy pociąg turystyczny maszyna poprowadziła 9 września 2017 roku i od tego momentu pozostaje podstawowym pojazdem trakcyjnym Średzkiej Kolei Powiatowej.

Px48-1756 przed halą parowozowni w Środzie Wielkopolskiej

Druga lokomotywa o numerze 1920 pochodzi z 1955 roku. Wycofana z ruchu została w 2002 roku, lecz po długotrwałym postoju w hali parowozowni w 2018 roku ruszył proces jej naprawy głównej, mającej na celu przywrócenie maszyny do pełnej sprawności. Parowóz, naprawiony w całości we własnych warsztatach Średzkiej Kolei Powiatowej, wrócił „pod parę” na jesieni 2021 roku.

Px48-1920 w hali parowozowni w Środzie Wielkopolskiej

Lokomotywa spalinowa serii Lyd1

Lokomotywy spalinowe typu Wls150 były pierwszymi w Polsce seryjnie produkowanymi lokomotywami spalinowymi dla kolei wąskotorowych. W latach 1960-1969 wyprodukowano łącznie 144 lokomotywy dla rozstawów toru 750, 785 i 900 mm. 28 pojazdów trafiło do PKP, gdzie oznaczono je serią Lyd1.

Lokomotywa napędzana jest rzędowym, sześciocylindrowym silnikiem diesla typu Wola 5DSR150 o mocy 150 KM. Siła napędowa przekazywana jest poprzez przekładnię mechaniczną, ślepy wał i wiązary na trzy zestawy kołowe. Masa służbowa lokomotywy wynosi 18 ton, a jej prędkość konstrukcyjna to 30 km/h.

Stacjonująca od 1998 roku w Środzie Wielkopolskiej lokomotywa o numerze 210 pochodzi z 1967 roku i jest sprawna technicznie. Można ją zobaczyć przede wszystkim przy pracach gospodarczych, a w sytuacjach awaryjnych także przy obsłudze rozkładowych pociągów turystycznych. Warto zaznaczyć, że od lipca 2016 roku do początku września 2017 roku dzielnie wypełniała rolę jedynego czynnego pojazdu trakcyjnego na Średzkiej Kolei Powiatowej.

Lyd1-210 na stacji Środa Miasto

Lokomotywa spalinowa serii Lyd2

Lokomotywy spalinowe typu L30H produkcji rumuńskich zakładów 23. August „FAUR” z Bukaresztu stanowiły odpowiedź na potrzeby przede wszystkim zakładów przemysłowych wykorzystujących koleje wąskotorowe, które potrzebowały silnych lokomotyw o prostej konstrukcji. Kilkadziesiąt tych maszyn trafiło na przełomie lat 70. i 80. XX wieku do Polski, gdzie eksploatowały je Polskie Koleje Państwowe (z oznaczeniem Lyd2), Lasy Państwowe, cukrownie oraz inne zakłady przemysłowe. Kojarzone są przede wszystkim z najwęższymi kolejami zarządzanymi przez PKP o szerokości toru 600 mm, gdzie pomimo niekorzystnej charaterystyki wyparły z ruchu parowozy. Na torze o szerokości 750 mm PKP dość szybko zaniechały ich eksploatacji, kontynuując zakupy silniejszych lokomotyw serii Lxd2.

Lokomotywa napędzana jest wysokoprężnym silnikiem spalinowym, a napęd przekazywany jest za pośrednictwem przekładni hydraulicznej na ślepy wał, skąd wiązarami przenoszony jest na trzy zestawy kołowe. Masa służbowa lokomotywy wynosi 24 tony, a jej prędkość konstrukcyjna, ograniczona prostą konstrukcją podwozia przy znacznej masie, wynosi 25 km/h.

Stacjonująca na Średzkiej Kolei Powiatowej lokomotywa Lyd2-63 została zbudowana w 1981 roku na tor 600 mm. Niemal całą swoją dotychczasową karierę przepracowała na nieistniejącej już kolei wąskotorowej z Witaszyc do Zagórowa. Po zamknięciu tej kolei została odstawiona na terenie fabryki „Wagon” w Ostrowie Wlkp., następnie w skansenie w Pionkach koło Radomia i w Rudach. Na początku 2020 roku została sprowadzona do Środy Wlkp., i po trwającej 2 lata naprawie, obejmującej m.in. przekucie na tor 750 mm, wróciła do ruchu wiosną 2022 roku.

Lokomotywa Lyd2-63 po sprowadzeniu na stację Środa Miasto.